رئیس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، تاکید کرد:
بنا به اهمیت اقدامات صورت گرفته توسط پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت تدبیر و امید، در این شماره از ماهنامه نسل چهارم به گفت و گو با دکتر محمد خوانساری، رییس این پژوهشگاه پرداختیم. او در این گفت و گوی فشرده ضمن تشریح مهمترین ماموریت‌ها و برنامه‌های پژوهشگاه تحت مدیریتش، موضوع بیگ دیتا (داده‌های بزرگ)، جويشگر بومي، رایانش ابری، خدمات الكترونيك USO (خدمات عمومی اجباری ارتباطات و فناوری اطلاعات)، حوزه های 5G، اینترنت اشیاء، راديوهاي پرظرفيت، ارتباطات نوری و ماهواره ای را از جمله موضوعات مهم پژوهشگاه عنوان و در عین حال از نهایی شدن نقشه راه IOT (اینترنت اشیاء) در این پژوهشگاه تا پایان خرداد ماه سال جاری خبر داد. تقویت رابطه با دانشگاه ها و تجاری سازی خدمات در قالب مشارکت با بخش خصوصی از جمله محوری ترین برنامه های سال جاری این پژوهشگاه است که خوانساری به آنها اشاره کرد.

شماره 19 ماهنامه نسل چهارم - گفت وگوی ویژه - محمد خوانساری مدارک کارشناسی مهندسی نرم‌افزار،‌ کارشناسی ارشد مهندسی سخت‌افزار و دکتری مهندسی کامپیوتر را از دانشکده مهندسی کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف به ترتیب در سال‌های ۱۳۷۵، ۱۳۷۷ و ۱۳۸۷دریافت کرده است. او یکی از مشارکت‌کنندگان اصلی راه‌اندازی مرکز پژوهشی فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفته دانشگاه صنعتی شریف است. ایشان دارای بیش از ۲۰ سال سابقه فعالیت های اجرایی - پژوهشی در حوزه فناوری اطلاعات است که از آن جمله می‌توان به راهبری سیستم‌های اطلاع‌رسانی مدیریت در نهاد ریاست جمهوری، عضویت در کمیته انفورماتیک دفتر همکاری‌های فناوری ریاست جمهوری، مشارکت در پروژه پژوهشی مشترک با دانشگاه فنی وین، معاون گروه پردازش سیگنال و چندرسانه‌ای مرکز تحقیقات مخابرات، مدیر طرح ملی نرم‌افزارهای آزاد/ متن‌باز (لینوکس فارسی) در کل چهار سال انجام طرح و ریاست پژوهشکده فناوری اطلاعات مرکز تحقیقات مخابرات ایران (پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات)، رئیس مرکز فناوری اطلاعات و فضای مجازی دانشگاه تهران و رئیس مرکز تحقیقات مخابرات ایران نام برد.
او دارای یک بورس تحقیقاتی از موسسه DAAD آلمان است و در خصوص موضوعات مرتبط با حوزه نرم‌افزارهای آزاد/متن‌باز در بیش از ۶۰ کنفرانس و سمینار و کارگاه داخلی و خارجی مانند کنفرانس توسعه تجارت سازمان ملل در ژنو، اجلاس جامعه اطلاعاتی سازمان ملل تونس و برنامه توسعه سازمان ملل در دهلی‌نو به ارائه سخنرانی پرداخته است. 
راهنمایی بیش از ۴۰ دانشجوی کارشناسی ارشد و دكترا، تألیف و ترجمه شش کتاب و حدود ۷۰ مقاله در کنفرانسها و مجلات معتبر بین‌المللی تخصصی از نتایج کارهای پژوهشی ایشان است. دکتر خوانساری به مدت دو سال استادیار گروه مهندسی فناوری اطلاعات پردیس بین‌الملل دانشگاه صنعتی شريف در جزیره کیش بوده‌ است و از سال ۱۳۹۰ به عنوان عضو هیات علمی گروه علوم و فناوری شبکه در دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران مشغول به آموزش و پژوهش می‌باشد. وی مؤسس گرایش بین‌رشته‌ای مهندسی سامانه‌های شبکه‌ای در کارشناسی ارشد مهندسی فناوری اطلاعات در کشور است. زمینه‌های پژوهشی دکتر خوانساری عبارتند از: علوم شبکه و شبکه‌های پیچیده، شبکه‌های سنسور بی‌سیم چندرسانه‌ای و سلامت، نرم‌افزارهای آزاد/متن‌باز، سیستم‌های اطلاعات سلامت.

بنا به اهمیت اقدامات صورت گرفته توسط پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت تدبیر و امید، در این شماره از ماهنامه نسل چهارم به گفت و گو با دکتر محمد خوانساری، رییس این پژوهشگاه پرداختیم. او در این گفت و گوی فشرده ضمن تشریح مهمترین ماموریت‌ها و برنامه‌های پژوهشگاه تحت مدیریتش، موضوع  بیگ دیتا (داده‌های بزرگ)، جويشگر بومي، رایانش ابری، خدمات الكترونيك USO (خدمات عمومی اجباری ارتباطات و فناوری اطلاعات)، حوزه های 5G، اینترنت اشیاء، راديوهاي پرظرفيت، ارتباطات نوری و ماهواره ای را از جمله موضوعات مهم پژوهشگاه عنوان و در عین حال از نهایی شدن  نقشه راه IOT (اینترنت اشیاء) در این پژوهشگاه تا پایان خرداد ماه سال جاری خبر داد. تقویت رابطه با دانشگاه ها و تجاری سازی خدمات در قالب مشارکت با بخش خصوصی از جمله محوری ترین برنامه های سال جاری این پژوهشگاه است که خوانساری به آنها اشاره کرد.

در ادامه مشروح گفت و گوی ویژه دکتر محمد خوانساری، رئیس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با دست اندرکاران ماهنامه نسل چهارم را بخوانید.

  •   آقای خوانساری در ابتدا لازم است تشکر کنیم از فرصتی  که به ماهنامه نسل چهارم برای انجام مصاحبه دادید، نخست بهتر است کمی در مورد قبول پست ریاست این پژوهشگاه و دلایل خودتان در این زمینه  توضیح دهید تا در ادامه به بررسی فعالیت های این مجموعه بپردازیم.

یکی از دلایلی که بنده مسوولیت ریاست پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات (مرکز تحقیقات مخابرات ایران) را قبول کردم به دلیل سابقه‌ای بود که  در این پژوهشگاه  داشتم. بنده در طول دوره 14 ساله در جايگاه‌هاي كاري مختلف در مرکز تحقیقات مخابرات مسوولیت هایی داشتم، به همين دليل شناخت کافی از ابعاد مختلف ماموریتی و تعاملاتشان داشتم، لذا با پيشنهاد جناب آقاي دكتر واعظي به اينجانب و علاقمندي بنده به بحث پژوهش، در اين سمت توفيق خدمت به بخش فاواي كشور را پيدا كردم.

  •   لطفا مختصری در مورد رسالت ها و ماموریت مهم مرکز توضیح دهید.

در ابتدا باید گفت ما بازوی مشورتی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برای تصمیم گیری های مهم و کلیدی هستیم و مواردی که نیاز به حوزه R&D و فعالیت های  پژوهشی دارند،  به دلیل ارتباطات نزدیکی که با مجموعه  وزارت خانه داریم در این راستا گام برمی داریم و نتایج پژوهش هایی که انجام می دهیم در بخش های مختلف ICT مورد استفاده قرار می گیرد. رصد و پايش فناوري هاي نو در حوزه فاوا و توسعه دانش، بومي سازي، ترويج و توسعه اين فناوري هاي راهبردي از ديگر ماموريتهاي اين پژوهشگاه است.

  •   از آنجا که بومی سازی فناوری و آماده سازی براي جذب فناوری‌های پیشرفته در کشور از جمله مهمترین وظایف پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات محسوب می شود و در سال های اخیر فعالیت های منسجمی در حوزه خدمات توزیع محتوا انجام شده است، لطفا توضیحاتی در این خصوص بفرمایید.

با توجه به اينكه بومی سازی فناوری از رسالت های مهم مرکز محسوب می شود، فناوری هایی در دنیا وجود دارد که برای بومي سازی آنها در کشور نیاز به زیرساخت هایی داریم و از طرفی هزینه آنها برای شرکت‌های خصوصی بالاست، لذا با سرمایه گذاری های متعددی که در حوزه پژوهشی در این مرکز انجام می شود، روند کار برای شرکت‌های خصوصی تسهیل شده و آنها می توانند با هزینه کمتر اقدام به بومی سازی فناوری ها کنند. از جنبه  دیگر در حوزه تدوین نقشه راه، برنامه‌هایی داریم؛ به عنوان مثال در برنامه هاي پنج ساله توسعه کشور، همواره مركز تحقيقات مخابرات ايران نقش کلیدی در طراحی موضوعات مرتبط با فناوری ها و تدوین نقشه راه آنها داشته است.

  •   طرح جویشگر بومی در زمره طرح‌های ملی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است  که پژوهشگاه  به عنوان مجری این طرح ملی تعیین شده  است و در این مدت هم بخشی از اهداف آن تحقق یافته است بفرمایید این پروژه در حال حاضر در چه مرحله ای است و چشم انداز آن چیست؟

در سه سال گذشته در حوزه توسعه فناوری و بومی سازی آن در پژوهشکده های مختلف مان کارهای مهمی انجام شد و علی رغم تمام مشکلات و مسایلی که درگیر آن بودیم به نقطه قوت در این بخش رسیدیم، تصور می کنم در فضای روشن و آرام، امروز حرکت سریعی را در راستای دسترسی به ماموریت های مرکز داریم و هرکدام از این پژوهشکده ها برنامه هایی را در زمینه تولید فناورانه و بومی سازی محصولات انجام داده اند که یکی از مهمترین پروژه ها، موضوع  جویشگر بومی بود که در وزارتخانه کلید زدیم. البته پژوهشهای كاربردي آن از سال 88 که بنده رییس پژوهشکده فناوری اطلاعات بودم آغاز شد و در سال گذشته با ویژگی های خدمت رسانی در سطح ملی افتتاح شد. در سال جدید هم امیدواریم موضوع توسعه تجاری آن انجام شود و نفوذ و کاربری آن را در کشور با رویه مناسب تجاری افزایش دهیم ؛ در این راستا از تمام ظرفیت های مرکز و وزارتخانه استفاده می کنیم تا این توفیق حاصل شود.
در همین حال، تحقق امنیت جویشگر و صیانت حریم خصوصی به منظور حفظ منافع ملی در رایافضا، توسعه محتوای بومی و اشاعه فرهنگ ارزش مدار در رایا فضا، توسعه دانش و فناوری جویشگر بومی، توسعه زیرساخت‌های تولید و ارائه خدمات جویش، توسعه خدمات متنوع مطابق با نیاز مشتریان، دستیابی به فضای رقابتی مناسب و تحقق استقلال مالی در جویشگرهای بومی، دستیابی به فضای رقابتی مناسب و تحقق استقلال مالی در جویشگرهای بومی و ارتقای جایگاه ملی و بین‌المللی کشور در حوزه رایا فضا را می توان از جمله اهداف راهبردی طرح مذکور نام برد و در عین حال  افزایش توانمندی بخش خصوصی در ارائه خدمات بومی جویش و ایجاد همکاری و رقابت در این حوزه، توسعه فضای رقابت و گسترش تنوع و همزیستی خدمات و کسب‌وکارها در زیست سامانه جویشگر و توسعه پایدار کسب‌و‌کارهای مرتبط با محتوا و خدمات جویش از اهداف کیفی طرح جویشگر محسوب می شود.

  •  در فرآیند برنامه ریزی برای توسعه خدمات روستایی، یکی از اولویت‌های اساسی فناوری اطلاعات و ارتباطات است که در همین راستا طرح USO برنامه ریزی شد و سند نقشه راه توسعه خدمات الکترونیکی در مناطق روستایی و کمتر توسعه یافته نیز طی سال گذشته  توسط جناب دکتر واعظی رونمایی شد، این طرح در چه مرحله ای است و اقدامات شما در این زمینه چه بوده است؟

در سند حاضر خدمات الکترونیکی در حوزه‌های کشاورزی، آموزشی، بهداشت و سلامت، مالی و بانکی، گردشگری، تسهیلات عمومی، اشتغال و کارآفرینی، ثبتی، محیط زیست، و انتظامی و قضایی شناسایی و تلاش شده است خدمات موجود و مطلوب هر یک از این حوزه‌ها از طریق تعامل با ذینفعان و متولیان هر حوزه، شناسایی و برای ارائه و پیاده سازی آنها برنامه ریزی شود. به منظور عملیاتی شدن دستاوردهای این سند، هر گروه از خدمات در سه سطح ارائه شده است تا پوشش مناسب تری به نیاز خدمات حوزه مورد نظر بدهد. هرچند محوریت بیانیه چشم انداز و مأموریت این سند بر فضای ارائه خدمات در مناطق روستایی استوار است، ولی در این سند مفهوم محرومیت با توجه به تجارب جهانی تبیین شده است و بر اساس وضعیت شاخص های کشور، محرک های مناسب آنها پیشنهاد شده است. سند نقشه راه توسعه خدمات الکترونیکی در مناطق روستایی و کمتر توسعه یافته در سال گذشته افتتاح و در حال حاضر مراحل اجرایی آن آغاز شده است و امیدواریم همگام با فراهم سازی اینترنت در 25 هزار روستا توسط مجري محترم طرح USO در وزارتخانه، تا پایان سال بتوانیم آن را نیز به انجام برسانیم و امسال این پروژه توسط پژوهشگاه و کمک مجری آن به انجام برسد.

  •   به پروژه ضد بدافزار بومی نیز اشاره کرده و کمی در این زمینه صحبت کنید.

 شاید یکی دیگر از موضوعات مورد توجه ما  پروژه ضد بدافزار بومی و آنتی ویروس است که حرکت اولیه آن پنج سال پیش آغاز شد و با حمایت هایی که صورت گرفت در سال گذشته نسخه جدید تجاری آن در سطح ملی عرضه شد.  تمامی نرم‌افزارهای این چنینی در دنیا باید چند سال دوره تکامل را طی کنند که این نرم‌افزار نیز از حدود چهار سال پیش این مراحل را پشت ‌سر گذاشت. در این مدت این نرم‌افزار با سیستم عامل‌های جدید از جمله ویندوز نسخه 10 و آخرین نسخه‌های اندروید تطبیق پیدا کرد که  در سال 91 نخستین نسخه سازمانی این محصول و در سال 92 نسخه آزمایشی خانگی و در سال 94 نسخه اندروید این محصول معرفی شد، که اواخر مرداد ماه سال گذشته نیز در نهایت گواهی ارزیابی امنیتی از مرکز مدیریت راهبردی افتا را اخذ کرد و این محصول در بازارهای يكي دو كشور عرضه شده كه آنها در حال اخذ نمایندگی فروش است.

  •    ارتباط و تعامل شما با شرکت های دانش بنیان چگونه است و آیا پروژه ها و تعاملات مشترکی با آن‌ها دارید؟

ما با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ارتباطات نزدیکی داریم و به آنها در ارزیابی و رده بندی شرکت های دانش بنیان کمک می کنیم و نهاد مورد وثوق معاونت در این زمینه هستیم و در تعاملاتمان با بخش خصوصی به این شرکت ها اولویت می دهیم. تصور می کنیم تعداد بی شماری از این شرکت ها را بتوانیم بر اساس برنامه ریزی که انجام دادیم در پارک تخصصی ICT در حال تاسيس مستقر کنیم که این موضوع بر مبنای تولید و توسعه شرکت های دانش بنیان با کمک همــه بخش های دیگر صورت می گیرد؛ بر این اساس شرکت های دانش بنیانی که به جایگاهی از بلوغ رسیده باشند بر اساس معیارها و چارچوب هایی می توانند در این پارک مستقر شده و برای توسعه بازار خودشان فعالیت کنند. حمایت از بخش خصوصی همواره از جمله اهداف و ماموریت های اولویت دار پژوهشگاه بوده و اولویت بخشیدن به شرکت های دانش بنیان شرکت کننده در فراخوان طرح ها و پروژه های پژوهشگاه و اولویت قرار دادن شرکت های دانش بنیان شرکت کننده در مناقصات خرید پژوهشگاه به عنوان دو برنامه کلیدی ما در راستای حمایت از این شرکت ها محسوب می شود. علاوه بر اين، امكان استفاده از امكانات آزمايشگاهي پيشرفته پژوهشگاه نيز در صورت نياز فراهم است.

  •   تأثیرات برجام بر فعالیت پژوهشی پژوهشگاه را چگونه تحلیل می کنید؟

اجرایی شدن برجام تأثیرات مثبتی بر فعالیت های پژوهشگاه داشته كه می توان به اجراي موفق هشتمين سمپوزيوم بين المللي مخابرات(IST2016) بعد از برجام اشاره كرد. چندی پیش نیز پژوهشی کوتاه انجام شد که کارفرمای خارجی نیز از آن کاملا راضی بود. در همین حال دوستان ما سعی می کنند در اجلاس های بین المللی مربوطه شرکت کنند چون بدون شک مجموعه پژوهشی بدون روابط بین المللی نمی تواند ماندگار شود. در همین حال، خوشبختانه با حمایت و توجه خاص وزیر محترم ارتباطات به موضوع بین الملل، تفاهـم نامه های همکاری علمی، تحقیقاتی و اجرایی متعددی میان وزارتخانه و به دنبال آن پژوهشگاه با کشورهای پیشرو منعقد و مبادله شده که اجرایی سازی آنها در دستور کار پژوهشگاه قرار دارد. جذب و انتقال دانش با کشورهای پیشرفته در قالب تفاهم نامه ای در کمیسیون مشترک در دست بررسی است که به لطف خداوند متعال روند اجرایی آن در حال انجام است ولی کمی زمان بر است.

  •    مهم ترین و عمده ترین برنامه های شما در سال جاری چیست؟

در سال گذشته نقشه راه فناوری که در سند بخشی برنامه ششم توسعه ذکر شده است تعیین کرد که سالانه چه فناوری هایی در دنیا وجود دارد تا ما بتوانیم بر اساس آن برنامـه ریزی و اقدام کنیم؛ در واقع کلان پــروژه هایی است که اعتباراتی نیز برای آن ها  در نظر گرفته ایم و تمرکزمان بر شش حوزه کلیدی «اينترنت اشيا»،  « جويشگر بومي»، « نسل پنجم ارتباطات (5G)»، «رايانش ابري»،  «داده هاي عظيم (Big Data)» و « فناوري هاي راديويي» است که بومی ســـازی و مامــوریت های پژوهشی در این زمینه صورت می گیرد. همچنین نقشه راه IOT (اینترنت اشیاء) در حال نهایی سازی است و تا پایان خرداد ماه نهایی  شده و نقشه راه حرکت پنج ساله را مشخص می کند. در عین حال پروژه های مشترکی با اپراتورهای تلفن همراه داشته و حرکت هایی آغاز و جلساتی برگزار شد که مهمترین آن موضوع 5G است که امکان سرمایه گذاری برای آن در آينده وجود دارد. افق اصلی و بلند مدت همکاری ما با اپراتورها در حوزه خدمات و محصولات مخابراتی در حوزه G5 است. 

  •   مهم ترین اقدامات کاربردی پژوهشگاه چیست؟

تدوین سند ملی تعامل‌پذیری دستگاه‌های دولتی برای ارائه خدمات الکترونیکی بین دستگاهی، تدوین پیوست‌های شبکه ملی اطلاعات، آماده‌سازی فضا برای فعال ساختن پارک تخصصی ICT، تدوین استانداردهای بومی سرویس‌های پستی و تدوین سند راهبردی و نقشه راه عملیاتی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی از جمله اقدامات کاربردی پژوهشگاه است كه عمدتا به سفارش سازمان ها و دستگاه هاي وزارتخانه انجام شده است.

  •    به عنوان سوال پایانی بفرمایید اقدامات مورد نظر شما برای اجرایی شدن در سال جاری که پیش از این موفق به اجرای آنها نشده اید، چیست؟

به دلیل دوران فترت در دولت قبل، مرکز نیاز به تقویت پوشش چتر كاري خود  با دانشگاه ها و بخش خصوصي دارد که این موضوع از سال گذشته شروع شد و در سال جدید نیز باید تقویت شود. موضوع دوم که حتما باید مورد توجه قرار گیرد بحث تجاری سازی پژوهشهاست و ضروری است  مسیرهای سـریع تری برای رسیدن به بازار و تجاری سازی پیدا شود که این موضوع در قالب مشارکت با بخش  خصوصی در توليد و بومي سازي فناوريهاي راهبردي و ايجاد مركز نوآوري، مركز رشد و پارك تخصصي فاوا وابسته به پژوهشگاه می تواند صورت گیرد. ضمنا در اين پژوهشگاه فرايندهايي نيز براي اين موضوعات تعريف شده و انشاءالله از امسال به سمت عملياتي نمودن آن مي رويم.

گقت و گو از فریده شریف زاده

انتهای پیام