مهدی ادیبان، مدیر دفتر ریاست، روابط عمومی و امور بین‌الملل پژوهشگاه فضایی ایران، در سرمقاله شماره 121 ماهنامه نسل چهارم آورده است:
آینده پژوهان و تحلیل گران روندهای اقتصادی و اجتماعی سال ۲۰۳۰ را به عنوان نقطه عطف انقلاب فناوری فضایی نشان می دهند.
بیش از ۸۰ کشور و هزاران شرکت خصوصی در سراسر جهان در رقابتی سرسختانه، هزاران ماهواره را برای پرتاب و قرار گرفتن در مدارهای فضایی آماده می کنند.
اگر چه از سال‌های دهه پنجاه میلادی که اسپوتنیک به فضا پرتاب شد تاکنون بیش از ۳۰ هزار ماهواره پرتاب شده است، اما تعداد ماهواره هایی که به مرحله بهره برداری رسیده اند کمتر از ۲ هزار ماهواره است.
به عبارت روشن تر ۷۰ سال طول کشیده تا تجربه و دانش کافی در صنایع فضایی انباشته شود.
با تکیه بر این سرمایه است که صنایع فضایی مورد توجه سرمایه گذاران قرار گرفته و توانسته است رشد متوسط هفت درصد را در سراسر جهان تثبیت نماید.
از همین روست که سال ۲۰۳۰ به عنوان مبدا تحولی بزرگ در تاریخ بشر نشان گذاری شده است.
تحولات ناشی از فناوری فضایی به اندازه ای است که برخی صاحبنظران آن را به فناوری شالوده شکن تعبیر کرده اند و پیش بینی می کنند بسیاری از ساختارهای اجتماعی و اقتصادی موجود به کلی دگرگون خواهد شد؛ چنانکه انقلاب های صنعتی موجب تحولات عمیق شدند.
ایران به عنوان کشوری پیشرو در علوم و دانش‌های فضایی همراه با کشورهای پیشرو توانسته است موقعیت خود را در این صنعت تثبیت کند.
برنامه هفتم توسعه رشد سالانه هشت درصد در صنعت فضایی را برای دستگاه های مسئول تکلیف کرده است. ساخت ۳۰ ماهواره و ۲۵ سامانه کاربردی از دیگر اجزای این تکلیف مهم هستند.
علیرغم رویکرد عملگرایانه قانون برنامه هفتم توسعه جهت گیری های درون صنعت نوپای فضایی انطباق و تناسب لازم را با رقابت ها و تحولات بین المللی پیدا نکرده است.
اشاره به چند نمونه فناوری های پرکاربرد فضایی می تواند گوشه ای هرچند کوچک از تحولات بزرگ آینده را پیش روی ما قرار دهد:
1. ماهواره های مشهور به ناوبری از پرکاربردترین ماهواره هایی است که سامانه های موقعیت یاب را پشتیبانی می کند. اگر چه این سامانه ها از دهه هشتاد میلادی به بازار عرضه شدند اما عوامل متعددی دست به دست هم دادند تا این سامانه ها با زندگی اجتماعی افراد پیوند بخورند تا جاییکه بدون وجود آنها زندگی اجتماعی مختل می شود.
طیف متنوعی از کاربردهای مثل موقعیت یاب های خودرو، دستیار رانندگی، دریانوردی، هوانوردی، فعالیت‌های تجاری دریایی ، ماهیگیری، خدمات کمک‌های اولیه و اورژانس، نقشه برداری، خدمات شهری، حقوق املاک و اراضی، محیط زیست و .. بدون کمک گرفتن از سامانه های موقعیت یاب به کلی مختل می شوند.
علاوه بر آن، خودرو های خودران نیز ناوگان حمل و نقل بار و کالا را در بسیاری از کشورها عهده دار شده است.
حتی حمل و نقل مسافرین درون شهری با سامانه های خودران روند رو به رشدی پیدا کرده است، در حالیکه تمامی سامانه های خودران به موقعیت یاب ها وابسته هستند.
2. ماهواره های سنجشی، گستره ای متنوع از کاربردهای مختلف را در بر گرفته اند که شامل مدیریت منابع آب، کشاورزی، برنامه ریزی شهری و منطقه ای، جنگلداری، نظارت بر خطوط لوله و انرژی، مدیریت سوانح و بحران ها و نظارت بر کوه ها و اقیانوس‌ها و کویر می باشند.
رصد و مراقبت بر طبیعت و زیست بوم انسانی به همراه تحلیل روند تغییرات، از ابعاد علمی و تجاری ماهواره های سنجشی هستند.
3. ماهواره های مخابراتی نیز زیرساخت ضروری برای برقراری ارتباطات مخابراتی تا ارائه خدمات اینترنت و شبکه های رادیو، تلویزیونی را عهده دار هستند.
گسترش خدمات هوش مصنوعی و دسترسی به شبکه های اطلاعاتی بـــدون ماهواره ها امکان پذیر نیست.
خصوصا در کشورهایی با وسعت ایران و وجود کوهستان ها و کویرهای وسیع، که ارائه خدمات ارتباطی مستلزم هزینه های هنگفت است.
علیرغم کاربردهای سه گانه که هریک دامنه ای وسیع و متنوع از نیاز های ضروری را پاسخ می دهند.صنایع وابسته به فضا نیز گستره ای وسیع و متنوع را در بـــر می گیرد.
پرتاب گرها یکی از بخش‌های مرتبط با ماهواره ها است که بدون آنها امکان پرتاب ماهواره ها وجود ندارد.
خطرات بالای این بخش تا سال های اخیر باعث شده بود تا چند کشور معدود امکانات پرتاب و سرمایه گذاری برای پرتابگر ها را در انحصار خود داشته باشند.
با این وجود روند رو به گسترش صنایع فضایی، شرکت های زیادی را به سرمایه‌گذاری در این بخش کشانده است.
به گونه ای که رقبای نوظهور با تمرکز بر پرتابگرها و انجام آزمایش‌های متعـدد توانسته اند هزینه خطرپذیری را کاهش دهند تا جاییکه کشورهایی چون هند با یک پرتابگر بیش از ۸۰ ماهواره را به فضا پرتاب کرده اند.
پرتابگرها تنها یک نمونه از صنایع وابسته به ماهواره هاست که اکنون به طور مستقل موضوع سرمایه گذاری و رقابت شرکت های بزرگ تجاری شده است.
«زندگی در فضا»، شعار هفته جهانی فضا در سال ۲۰۲۵ بود، که نشان می دهد پیوند فضا در زندگی روزمره به طور روز افزون عمیق تر می شود.
گردشگری فضایی یکی از ابعاد زندگی درفضا است که از سال ۲۰۰۶ با آزمایش‌های متعدد مشهور به نیوشپرد چشم انداز جدیدی را در صنایع فضایی باز کرده است.
در سال‌های اخیر نیز گام‌های بلند تری در جهت گردشگری فضایی و نزدیک به همگانی شدن گردشگری فضایی برداشته شده است.
نوآوری های متعدد نوید تحولات بزرگی را می دهد
استفاده از منابع فضایی در راستای ارتقای کیفیت زندگی در زمین یکی دیگر از ابعاد زندگی در فضا است.
شرکت های متعدد با استفاده از تشعشعات کیهانی و شبیه سازی آنها در حال پرورش برخی محصولات کشاورزی و مدعی تحول در کشاورزی هستند.
صنعت فضا اکنون از کارگاه‌های آموزشی و آزمایشگاه‌های دانشگاهی به شهرک‌های صنعتی و مراکز تجاری وارد شده است.
رهبران سرمایه گذاری در جهان اولویت اول رابه فضا اختصاص داده اند.سرمایه گذاری در پرتابگرها، گردشگری فضایی و .. از آخرین فعالیت‌های آنهاست.
ارزش مستقیم اقتصاد فضا بدون محاسبه تاثیر بر صنایع دیگر و ارزش افزوده آن، در حال نزدیک شدن به هزار میلیارد دلار در سال است.
حجم سرمایه گذاری کشورها و شرکت های بزرگ نیز حاکی از این است که در دهه های پیش رو، قدرت برتر با کشورهایی است که جایگاه خود را در فضا تثبیت کرده باشند.
برای روبرو شدن با تحولات آینده و رقبای نوظهور به چابکی بیشتری نیاز داریم تا سریعتر از رقبا، تغییرات لازم را ایجاد کنیم.
پارادایم دهه آینده قطعا با شرایط موجود تفاوت های زیادی دارد.
اصلاح چشم اندازها و تصورات (Vision) و سپس انطباق ماموریت‌ها (Mission) و اهداف از ضرورت‌های پارادایم جدید است.
تصویر دقیق و واقعی از بازی و بازیگران به همراه پیش بینی فرصت‌ها و تهدیدات، ضعف ها و قوت ها مورد نیاز است. زمان به سرعت در حال گذر است.
در پاییز وقتی سیب‌ها می رسند تنها کسانی سهم بیشتری بر می دارند که سبدهای بزرگتری آماده کرده باشند.
انتهای پیام
این وب سایت در دیتاسنتر آسیاتک میزبانی می شود