در گفت و گوی ویژه شماره 119 ماهنامه نسل چهارم آمده است:
وحید یزدانیان، رئیس پژوهشگاه فضایی ایران، دارای مدرک دکتری از دانشگاه صنعتی امیر کبیر است. عضو هیات علمی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات از سال 1395، ریاست پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات از سال 1398 تا 1401 و ریاست دانشکده علمی و کاربردی پست و مخابرات از سال 1394 تا 1398، بخشی از سوابق مدیریتی او به شمار می‌رود.
دکتر وحید یزدانیان، رئیس پژوهشگاه فضایی ایران، در گفت‌وگو با ماهنامه نسل چهارم به بررسی دستاوردهای حوزه فضایی کشور، چالش‌های موجود و چشم‌انداز آینده این صنعت پرداخت.
یزدانیان با تأکید بر بالندگی دانش فضایی در ایران، اظهار داشت: «حوزه فضایی کشور به لحاظ دانشی یک حوزه بالنده و پیشرفته محسوب می‌شود. سال‌های متمادی است که دانشگاه‌های ما پذیرش دانشجو دارند، اساتید و متخصصان برجسته‌ای در این زمینه فعالیت می‌کنند و دانش ما چیزی کم ندارد. این دانش صرفاً تئوری و نظری نیست، بلکه به مرحله اجرا نیز رسیده است. ما از تحقیقات هدفمند شروع کرده‌ایم که منجر به ساخت نمونه‌های تحقیقاتی شده، این نمونه‌ها به نمونه‌های نیمه‌صنعتی و در نهایت به محصولات صنعتی تبدیل شده‌اند. بنابراین، می‌توان گفت که در این زمینه پیشرفت قابل‌توجهی داشته‌ایم.»
وی با اشاره به محموله‌های ماهواره‌ای، توضیح داد: «این محموله‌ها که اصطلاحاً به آن‌ها محموله‌های ماهواره‌ای گفته می‌شود، شامل انواع مختلفی هستند. ماهواره‌های سنجشی و مخابراتی از جمله این محموله‌ها هستند که می‌توانند داده‌ها را رد و بدل کنند. البته در حوزه ناوبری هنوز کار جدی انجام نشده، اما دانش آن در کشور وجود دارد و کارهای خوبی در این زمینه صورت گرفته است. در بخش مخابراتی و سنجشی، تمرکز بیشتری داشته‌ایم و پیشرفت‌های خوبی به دست آمده است.»
رئیس پژوهشگاه فضایی در خصوص ماهواره‌برها، گفت: «موضوع ماهواره‌برها که در صنعت کلان فضایی به آن‌ها پرداخته می‌شود، در حیطه کاری پژوهشگاه فضایی یا وزارت ارتباطات نیست. ماهواره‌برها، که عموماً همان موشک‌هایی هستند که ماهواره‌ها را به مدار هدایت می‌کنند، بیشتر در حوزه تخصصی نیروهای مسلح و دفاعی کشور قرار دارد و این بخش خارج از مأموریت ما است.»
یزدانیان بخش سوم و بسیار مهم حوزه فضایی را کاربرد ماهواره‌ها دانست و افزود: «ساخت ماهواره، تهیه محموله و پرتاب آن با ماهواره‌بر تنها بخشی از ماجرا است. سؤال اصلی این است که پس از پرتاب چه اتفاقی می‌افتد؟ حوزه کارکرد و بهره‌برداری از ماهواره‌ها است که تاکنون به آن کمتر توجه شده است. ما مرتباً بر مردمی‌سازی حوزه فضایی تأکید می‌کنیم، به این معنا که باید بدانیم از هر پرتاب یا مجموعه پرتاب‌ها چه سودی برای مردم حاصل می‌شود. نگرش غالب بر صنعت فضایی ما تا امروز مبتنی بر انجام صرف پرتاب‌ها بوده، اما از این پس می‌خواهیم پرتاب‌ها صرفاً در خدمت یک کاربرد مشخص باشد.»
وی ادامه داد: «ما از دوره‌ای که صرفاً بسازیم، پرتاب کنیم و بعد به دنبال اکوسیستم آن باشیم، عبور کرده‌ایم. اکنون باید از انتها به ابتدا حرکت کنیم و اکوسیستم را شکل دهیم. در دنیا نیز همین‌طور است؛ مثلاً ممکن است به یک منظومه ماهواره‌ای سنجشی یا ارتباطی نیاز داشته باشیم. بنابراین، باید نیازهای جامعه را شناسایی کنیم و پروژه‌ها را با نگاه به بازار تعریف کنیم. برای نمونه، اگر در کشور نیازی به ماهواره با قدرت تفکیک ۱۰ متر نداشته باشیم، ساخت چنین ماهواره‌ای از دستور کار خارج می‌شود و باید بر اساس نیازهای واقعی عمل کنیم.»
رئیس پژوهشگاه فضایی به اهمیت موضوع ناوبری اشاره کرد و گفت: «حوزه ناوبری اکنون بحث روز دنیا است. کشورهای مختلف، از جمله چین که سیستم‌های ناوبری خود را توسعه داده و حتی انگلستان که به دنبال ساخت ماهواره‌های ناوبری است، در این زمینه فعالند. این ماهواره‌ها می‌توانند برای هدایت کشتی‌ها، هواپیماها، قطارها و حتی وسایل نقلیه شهری استفاده شوند. اگر ما زودتر به فکر توسعه ماهواره‌های ناوبری خودمان می‌افتادیم، اختلالاتی که اکنون در زمینه GPS تجربه می‌کنیم، به وجود نمی‌آمد، زیرا ماهواره ناوبری مطمئن خودمان را داشتیم.»
یزدانیان به طیف گسترده کاربردهای ماهواره‌ها پرداخت و افزود: «در حوزه سنجشی، هر آنچه برای تصمیم‌گیری مدیران به داده‌های تصویری نیاز دارد، از طریق ماهواره‌ها قابل تأمین است. مثلاً در کشاورزی، تعیین سطح زیرکشت محصولات با ماهواره‌های سنجشی انجام می‌شود. همچنین در حوزه سلامت، پایش استفاده از سموم دفع آفات می‌تواند به کشاورزان کمک کند تا از مصرف بی‌رویه آن جلوگیری کنند. مدیریت منابع آب نیز با تصاویر ماهواره‌ای ممکن است؛ مثلاً در منطقه‌ای که رودخانه در حال خشک شدن است، از توسعه کشاورزی یا صنعتی غیرضروری جلوگیری می‌شود، یا در مناطق پرآب، از ساخت‌وسازهایی که منجر به سیلاب می‌شود، پرهیز می‌شود.»
وی به موضوعات دیگری مانند مدیریت گرد و غبار، هواشناسی و پیشگیری از زمین‌خواری اشاره کرد و گفت: «با تصاویر ماهواره‌ای می‌توان جبهه‌های هوایی و گرد و غبار را پیش‌بینی کرد یا تغییرات زمین را رصد کرد. مدیریت شهری، توسعه شبکه‌های ارتباطی توسط اپراتورها و حتی بهینه‌سازی مکان‌یابی BTSها نیز از کاربردهای این تصاویر است.»
یزدانیان با الهام از تجربه ایلان ماسک اظهار داشت: «ایلان ماسک بخش عمده سرمایه خود را در حوزه فضا سرمایه‌گذاری کرده که نشان‌دهنده پتانسیل اقتصادی این صنعت است. ما نیز باید اکوسیستمی در کشور ایجاد کنیم که کسب‌وکارهای خصوصی در زمینه‌هایی مثل هواشناسی، کشاورزی، و بهینه‌سازی تصاویر با هوش مصنوعی شکل بگیرند. دولت نباید مستقیماً وارد این حوزه شود؛ بلکه باید فضا را برای فعالیت بخش خصوصی فراهم کند.»
وی تأکید کرد: «اکنون زمان آن رسیده که از سرویس‌دهی مبتنی بر تصاویر ماهواره‌ای توسط شرکت‌های خصوصی حمایت کنیم. ارتقای رزولوشن تصاویر با استفاده از هوش مصنوعی نیز می‌تواند یک حوزه کسب‌وکاری جدید باشد. هدف ما این است که چرخه اقتصادی حوزه فضایی را به حرکت درآوریم و این صنعت را به یک زیست‌بوم پویا تبدیل کنیم.»
یزدانیان درباره فعالیت‌های بین‌المللی پژوهشگاه فضایی، گفت: «ما در دو زمینه اصلی در حوزه بین الملل مشغول به فعالیت هستیم؛ نخست، حضور و همکاری در مجامع بین‌المللی تخصصی حوزه فضا که بعضاً با پیمان‌های جهانی مرتبط هستند. برای نمونه، در انجمن‌هایی همچون ابسکو و کوپوس حضور مؤثر داریم و گزارش‌های کشور در پیمان‌هایی مانند بریکس و شانگهای حوزه فضایی را فعال کرده‌ایم.»
یزدانیان افزود: «در این چارچوب به دنبال همکاری با کشورهای عضو این مجامع در زمینه ساخت ماهواره، پرتاب آن و بهره‌برداری مشترک هستیم. دسته دوم فعالیت‌های ما همکاری‌های دوجانبه بین کشورهاست که شامل خرید ماهواره، تأمین آن برای کشور و همچنین صدور دانش فنی ماهواره می‌شود.»
رئیس پژوهشگاه فضایی ایران ادامه داد: «در حوزه نخست، تمرکز ما بر جلب همکاری‌های بین‌المللی در منظومه‌های ارتباطی است و مذاکرات خوبی با کشورهای آسیایی داشته‌ایم. همچنین در حوزه ماهواره‌های ژئو نیز در حال مذاکره جدی هستیم تا به نتایج عملی دست یابیم.»
وی با اشاره به چالش‌های موجود تصریح کرد: «تحریم‌ها همچنان یک مانع جدی به شمار می‌آیند، اما ما از ظرفیت بخش خصوصی استفاده می‌کنیم. رویکرد حمایتی پژوهشگاه به گونه‌ای است که شرکت‌های خصوصی توانمند کشور بتوانند با بخش خصوصی سایر کشورها، به ویژه در حوزه خلیج فارس، ارتباط برقرار کرده و انتقال دانش فنی به این کشورها انجام شود.»
انتهای پیام
این وب سایت در دیتاسنتر آسیاتک میزبانی می شود