احمد نیرومند، فعال اقتصادی در نگاه ماه شماره 106 ماهنامه نسل چهارم، آورده است:
در دنیای امروز، اقتصاد دیجیتال به عنوان یک نیروی محرکه قدرتمند ابزاری قابل اطمینان برای اقتصادهای بزرگ جهانی است و به سرعت در نقش اصلی خود یعنی تغییر و تحول جوامع و صنایع مختلف ایفای نقش می کند. این پدیده که دیگر نوظهور نیست، فرصت‌های جدیدی را برای رشد اقتصادی، نوآوری و رفاه اجتماعی به ارمغان می‌آورد و به عنوان کلیدی برای دستیابی به توسعه پایدار شناخته می‌شود.
با توجه به بررسی نقش و اهمیت اقتصاد دیجیتال در پیشبرد رشد اقتصادی در ابتدا باید الزامات و چالش‌های پیش روی توسعه آن را مورد بحث قرار دهیم.
اقتصاد دیجیتال چیست؟
اقتصاد دیجیتال به مجموع فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی اطلاق می‌شود که در بستر فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات (ICT) انجام می‌گیرد. این شامل تجارت الکترونیکی، بانکداری آنلاین، دولت الکترونیک، رسانه‌های دیجیتال، آموزش آنلاین، خدمات مبتنی بر پلتفرم و بسیاری موارد دیگر می‌شود.
اقتصاد دیجیتال با دگرگونی در شیوه تولید، توزیع و مصرف کالاها و خدمات، مرزهای سنتی بین صنایع را از بین برده و مدل‌های تجاری جدیدی را خلق کرده است. این امر به نوبه خود، منجر به افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و دسترسی آسان‌تر به بازارها شده و ضمینه ساز تحول اقتصادی بر بستر دیجیتال گردیده است.
نقش اقتصاد دیجیتال در رشد اقتصادی چگونه است؟
اقتصاد دیجیتال به عنوان پیشران اصلی رشد اقتصادی در قرن حاضر شناخته می‌شود. این امر به دلایل متعددی از جمله موارد زیر است:
• افزایش بهره‌وری/ کاهش هزینه‌ها/ ایجاد فرصت‌های شغلی جدید/ دسترسی آسان‌تر به بازارها/ تقویت نوآوری/ افزایش سرمایه‌گذاری
اقتصاد دیجیتال در مفهومی به نام تحول دیجیتال بهتر تعریف می شود و در ادبیات اکوسیستم تحول دیجیتال بستری برای رسیدن به اقتصاد دیجیتال در مقیاس های مختلف است. به طوری که تحول به راحتی بدون در نظر گرفتن مقیاس ها و محیط های پیرامونی هر نوع سیستم در یک کسب و کار کوچک سنتی و یک حکومت یا دولت قابل تعریف و عمق بخشی است.
الزامات توسعه اقتصاد دیجیتال:
برای بهره‌مندی از مزایای اقتصاد دیجیتال، لازم است که زیرساخت‌های مناسب فراهم شود و برخی الزامات به عنوان زیرساخت های اصلی در آن شناخته می شوند.
• دسترسی به اینترنت پرسرعت و باکیفیت: امکان دسترسی به اینترنت پرسرعت و باکیفیت برای همه افراد، شرط اساسی توسعه اقتصاد دیجیتال است.
• توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات: سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های ICT مانند شبکه‌های فیبر نوری، مراکز داده و فناوری‌های نسل پنجم (5G) ضروری است.
• افزایش سواد و بصیرت دیجیتال: آموزش و توانمندسازی افراد در زمینه استفاده از فناوری‌های دیجیتال از اهمیت بالایی برخوردار است.
• ایجاد قوانین و مقررات مناسب: قوانین و مقررات باید به گونه‌ای تدوین شوند که از توسعه اقتصاد دیجیتال حمایت کرده و از حقوق مصرف‌کنندگان و مالکیت معنوی محافظت کنند و هرگونه تهدید برای مصرف کنندگان را پیش بینی کرده باشد.
• حمایت از نوآوری و کارآفرینی: دولت‌ها باید از نوآوری و کارآفرینی در زمینه‌های مرتبط با اقتصاد دیجیتال حمایت کنند. در این صورت دولت خود پلتفرمی برای توسعه اقتصاد دیجیتال خواهد بود و در نقش رگولاتوری (رگولاتوری مشارکتی) اهداف کلان را زیر نظر خواهد داشت.
• تقویت همکاری بین بخش دولتی و خصوصی: همکاری بین بخش دولتی و خصوصی برای توسعه اقتصاد دیجیتال ضروری است.
چالش‌های پیش روی توسعه اقتصاد دیجیتال:
در کنار مزایای فراوان، توسعه اقتصاد دیجیتال با چالش‌های متعددی روبروست که در سطوح مختلف اجتماعی، اقتصادی، فنی و قانونی ظاهر می‌شوند. برخی از این چالش‌ها عبارتند از:
1. زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)
- دسترسی به اینترنت: نابرابری در دسترسی به اینترنت پرسرعت در مناطق مختلف جغرافیایی و اجتماعی، میتواند مانعی بزرگ برای توسعه اقتصاد دیجیتال باشد.
- کیفیت خدمات: کیفیت پایین خدمات اینترنت و مشکلات مربوط به پایداری و امنیت شبکه‌ها میتواند تأثیر منفی بر اعتماد کاربران و کسب‌وکارها داشته باشد.
2. امنیت سایبری
- حملات سایبری: افزایش تعداد و پیچیدگی حملات سایبری میتواند باعث ایجاد نگرانی‌های جدی در خصوص امنیت داده‌ها و اطلاعات حساس شود.
- حریم خصوصی: مسائل مربوط به حریم خصوصی و نحوه حفاظت از داده‌های کاربران نیز از چالش‌های اساسی توسعه اقتصاد دیجیتال است که در برخی از کشور ها اقدامات قانونی مناسبی برای رفع این چالش انجام شده است و میتواند الگو قابل بحثی برای کشور ما باشد.
3. قوانین و مقررات
- قوانین ناکافی: نبود قوانین و مقررات کافی و بروز در حوزه فناوری و تجارت الکترونیک میتواند باعث سردرگمی و مشکلات حقوقی شود.
- هماهنگی بین‌المللی: عدم هماهنگی قوانین بین‌المللی ، تحریم ها و موانع قانونی مربوط به تجارت فرامرزی میتواند توسعه اقتصاد دیجیتال را محدود کند.
4. سرمایه‌گذاری و منابع مالی
- کمبود سرمایه‌گذاری: نبود سرمایه‌گذاری کافی در بخش‌های تحقیق و توسعه و نوآوری میتواند مانع پیشرفت فناوری‌های جدید و کارآمد باشد.
- عدم دسترسی به منابع مالی: برای کسب‌وکارهای نوپا و کوچک، دسترسی به منابع مالی برای توسعه و رشد ممکن است دشوار باشد.
5. مهارت‌های انسانی
- کمبود نیروی انسانی متخصص: کمبود نیروی انسانی با مهارت‌های لازم در حوزه‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات، برنامه‌نویسی و تحلیل داده‌ها میتواند مانعی جدی باشد.
- آموزش و آموزش‌های مداوم: نیاز به آموزش‌های مداوم و به‌روز نگه‌داشتن مهارت‌های کارگران و متخصصان برای سازگاری با فناوری‌های جدید.
6. فرهنگ سازمانی و اجتماعی
- مقاومت در برابر تغییر: مقاومت سازمان‌ها و افراد در برابر تغییرات فناوری و پذیرش روش‌های جدید کاری میتواند روند تحول دیجیتال را کند کند.
- آگاهی عمومی: نبود آگاهی کافی در مورد مزایای اقتصاد دیجیتال و عدم اعتماد به فناوری‌های جدید میتواند باعث تأخیر در پذیرش و استفاده از آن‌ها شود.
7. مشکلات اقتصادی و سیاسی
- بی‌ثباتی اقتصادی: بی‌ثباتی اقتصادی و نوسانات بازار میتواند بر روی سرمایه‌گذاری‌ها و توسعه زیرساخت‌های لازم برای اقتصاد دیجیتال تأثیر منفی بگذارد.
- محیط سیاسی: ناپایداری سیاسی و وجود سیاست‌های متناقض نیز میتواند به عنوان مانعی برای توسعه اقتصاد دیجیتال عمل کند.
رفع این چالش‌ها نیازمند همکاری گسترده بین دولت‌ها، بخش خصوصی، نهادهای آموزشی و جامعه مدنی است تا بتوانند زیرساخت‌ها و قوانین لازم را فراهم کرده و فرهنگ استفاده از فناوری‌های دیجیتال را در جوامع ترویج دهند.
انتهای پیام
این وب سایت در دیتاسنتر آسیاتک میزبانی می شود