معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفت‌وگوی ویژه با نسل چهارم؛
معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، گفت: "کريدور فناوري اطلاعات و ارتباطات از دو پهنه فيزيکي خاص تشکيل مي شود. يکي شهرک بين المللي پيام واقع در منطقه ويژه اقتصادي پيام و ديگري پارک فناوري اطلاعات واقع در اتوبان کرج خواهد بود. مطالعات اقتصادي براي جذب سرمايه گذاري خارجي در منطقه ويژه اقتصادي پيام و با همکاري شهرک علمي و تحقيقاتي اصفهان و در تعامل تنگاتنگ با مديريت شرکت پيام و مشاورين تراز اول بين المللي از کشور سنگاپور در حال انجام است. فاز اول اين مطالعات اقتصادي با هدف ارزيابي ظرفيت هاي منطقه ويژه پيام و ميزان آمادگي ساير زيرساختهاي قانوني و مقرراتي کشور براي جذب سرمايه بين المللي در آن منطقه به اجرا گذارده شده است. انتظار مي رود با پايان يافتن اين مرحله و تا يک ماه ديگر، نتيجه مذاکرات اوليه با مقامات اجرايي بلند پايه بعضي از شرکت هاي بزرگ و فناور بين المللي در جهت افزايش شناخت طرفين از ظرفيتهاي همکاري آتي در اختيار وزارت متبوع قرار گيرد".

دکتر اميرحسين دوائي مركزي، معاون فناوري و نوآوري وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات و عضو هيات علمي دانشکده مهندسي مکانيک دانشگاه علم و صنعت ايران است. او داراي مدارك تحصيلي دكتراي مهندسي مكانيك (كنترل ديجيتال سيستمهاي مکانيکي) از دانشگاه مك گيل (McGill) كانادا، كارشناسي ارشد مهندسي مكانيك (تبديل انرژي) از دانشگاه صنعتي شريف و كارشناسي مهندسي مكانيك (حرارت و سيالات) از دانشگاه علم و صنعت ايران است. او داراي سوابق اجرايي به عنوان معاون پژوهش و فناوري دانشگاه علم و صنعت ايران، عضو کميسيون پژوهش و فناوري شوراي گسترش آموزش عالي، مشاور معاونت فناوري وزارت علوم تحقيقات و فناوري، رئيس انجمن علمي مكاترونيك ايران، عضو كميته تخصصي فناوري وزارت علوم، تحقيقات و فناوري، عضو هيات امناي دانشگاه علم و صنعت ايران، عضو هيات امناي منطقه 2 فناوري کشور، عضو هيات امناي منطقه يک فناوري کشور، عضوهيات امناي شهرک علمي و تحقيقاتي اصفهان، رئيس دانشكده مهندسي مكانيك، دانشگاه علم وصنعت ايران و معاون پشتيباني دانشگاه علم وصنعت ايران بوده است. اين معاون وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات داراي سوابق صنعتي متعدد، اختراعات، ابداعات و جوايز علمي، چندين کتابهاي منتشره و ده ها مقاله منتشره در مجلات معتبر بين المللي است.

دکتر واعظي در حکم انتصاب دکتر دوايي به عنوان معاون فناوري و نوآوري وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات، سرفصل هاي ذيل را براي اولويت هاي کاري اين معاونت مورد تاکيد قرار داده است:
- تلاش براي تحقق اقتصاد مقاومتي در بخش ارتباطات و فناوري اطلاعات کشور با تاکيد بر مشارکت دانشگاه ها، پژوهشگاه ها، پژوهشکده ها و بخش خصوصي و استفاده حداکثري از توان علمي، فني ومهندسي در اجراي پروژه هاي کلان بخش فناوري اطلاعات و ارتباطات کشور،
-  ايجاد بستر تعاملات ثمربخش بين دولت، دانشگاه و صنعت،
- ايجاد بستر اشتغال و جذب نيروهاي متخصص در زمينه فناوريهاي پيشرفته ارتباطي و اطلاعاتي،
- حمايت از توليد و صادرات محصولات دانش بنيان و متکي بر فناوريهاي بومي به ويژه در حوزه هاي داراي مزيت و ظرفيت در حوزه ICT،
- حمايت از بخش خصوصي و شرکتهاي دانش بنيان و نوآور و کمک به رفع موانع کسب و کار آنها،
- فراهم نمودن زمينه لازم براي شکوفايي و نوآوري در فناوريهاي ارتباطي و اطلاعاتي در راستاي رفع نيازهاي بخش و ايجاد بسترهاي مناسب به منظور تجاري سازي نتايج آن،
-  تقويت فرهنگ کسب و کار دانش بنيان با حمايت هدفمند مادي و معنوي از نخبگان، نوآوران وفعالان عرصه ارتباطات فناوريهاي اطلاعات کشور،
-  همکاري در تاسيس و توسعه شهرکها و پارکهاي فناوري در حوزه ارتباطات و فناوري اطلاعات،
-  حمايت از مالکيت فکري و معنوي و تکميل زيرساختها و قوانين مربوطه،
-  افزايش سهم علم و فناوري در اقتصاد و درآمد ملي، ازدياد توان ملي و ارتقاي کارآمدي.

نظر به اهميت حوزه کاري معاونت فناوري و نوآوري وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات، با توجه به سرفصل هاي ابلاغي از سوي وزير ارتباطات و اقدامات موثر اجرايي اين معاونت در مدت تصدي مسووليت از سوي دکتر دوايي، در اين شماره از ماهنامه نسل چهارم با دکتر اميرحسين دوائي مركزي که در راس هرم اين معاونت تاثيرگذار قرار دارد به گفت و گو نشستيم که مشروح آن در ادامه آمده است؛

به عنوان سوال نخست بفرماييد مهمترين وظايف محوله به اين معاونت که در اين مدت بر اجراي آنها تاکيد داشتيد و در اولويت مجموعه شما بوده است، کدام موارد است؟

مهمترين وظيفه معاونت فناوري و نوآوري هماهنگ سازي دستگاهها و سازمانهاي زيرمجموعه وزارت در جهت حمايت سازمان يافته از فعاليت هاي علمي و فناورانه و حرکت به سوي ايجاد محصولات و خدمات برتر است. به عنوان مثال، موضوع ايجاد کريدور فناوري اطلاعات به عنوان مجموعه اي از کالبدهاي فيزيکي و برنامه هاي ويژه براي توسعه شرکتهاي ايراني و جذب سرمايه گذاري مستقيم خارجي براي ايجاد محيطهاي جذاب براي کار و زندگي جزو مهمترين برنامه هايي است که اين معاونت دنبال مي کند. وظيفه مهم ديگر ما، ايجاد ارتباط سازنده با نهادهاي بخش خصوصي است. انتظار کشور از نهادهاي بخش خصوصي آن است که اولا شناسنامه بخش و همچنين اطلس محصولات و فناوريهاي شرکت هاي ايراني را تدوين نمايند و در مرحله بعد برنامه هاي خود براي توسعه کمي و کيفي محصولات و خدمات از طريق فعاليتهاي ملي و بين المللي را تدوين و در اختيار ذينفعان قرار دهند. بديهي است که با اين اطلاعات، وزارت ارتباطات هم بهتر خواهد توانست تا به تعاملات ملي و بين المللي شرکتها کمک کند. البته معاونت ما اخيرا در جهت شناخت افقهاي نوين حوزه آي تي مانند زيربناهاي لازم براي ايجاد خودمختاري ديجيتال مانند پلتفرم هاي احراز هويت، نقشه هاي ملي و ارتباط آنها با موتورهاي جستجو و پيام رسان ها فعاليت هايي را آغاز نموده که بعضا به عنوان نوعي تغيير رويکرد در برنامه هاي وزارتي قرار گرفته است. اين زيربناها براي توسعه کسب و کارهاي داخلي بسيار موثر خواهد بود.

مبحث وام وجوه اداره شده يکي از مهمترين مباحثي بوده است که طي اين سال ها با واکنش هاي مختلف بخش خصوصي مواجه شده است، به صورت کلي بفرماييد شيوه عملکرد اين حوزه چگونه است و برنامه شما در دوره جديد پرداخت اين وام چيست؟

اعطاي تسهيلات وجوه اداره شده وزارت ارتباطات با هدف توسعه بخش فاواي کشور صورت مي گيرد و بنابراين رويکردهاي توسعه اي و روندهاي پيش بيني شده براي آن تا حدود زيادي با روندهاي اعطاي ساير انواع تسهيلات  بانکي متفاوت است. با توجه به محدود بودن اعتبارات، و گسترده بودن مخاطبان بالقوه اين تسهيلات، برنامه ريزي دقيق و همه جانبه براي هدفمند کردن تسهيلات و توجه ويژه به نيازها و قابليت هاي همه گروه هاي مخاطب از ضروريات است. خوشبختانه وجود انعطاف در اختيارات  قانوني کارگروه منتخب وزير محترم، اين امکان را فراهم آورده است تا مقررات و روندهاي ويژه بر هر يک از گروههاي مخاطب طراحي شده و شرايط مناسب و اثربخش براي طرحهاي فناورانه و نيازهاي سرمايه در گردش هر يک از گروه هاي مخاطب ذيل فراهم آيد. سود تسهيلات اين گروه از مخاطبين بسته به درجه خطر پذيري و نوآورانه طرحها بين 12 تا 16 درصد است و در مورد شرکتهاي مستقر در استانها دو درصد تخفيف در اين اعداد در نظر گرفته شده است.

1. شرکتهاي  توانمند در حوزه سخت افزار و صنعت مخابرات،
2. شرکت توانمند در زمينههاي نرم افزار و خدمات فاوا،
3. شرکتهاي متوسط و بزرگ فعال در زمينه امنيت ارتباطات،
4. شرکتهاي متوسط و بزرگ فعال در زمينه توليد محتواي بومي،
5. شرکتهاي فعال در زمينه بازيهاي رايانه اي،

با توجه به آنکه بسياري از روندهاي توسعه صنعت فاوا در جهان مبتني بر نوآوريهاي انقلابي ايجاد شده در شرکتهاي نوپا و کوچک و همچنين اشخاص حقيقي فعال در زمينه توليد نرم افزارهاي موبايلي است، ضروري بود تا امکان پذيري بهره مندي اين گروه از مخاطبين نيز در دستور کار قرار گيرد. نکته اصلي آن است که اين گروه از مخاطبين معمولا درگير فعاليت هاي خطر پذيرتر بوده و از سوي ديگر بر خلاف شرکتهاي متوسط و بزرگ، توانايي تامين تضامين مرسوم بانکي را نداشته و در عين حال قادر به پرداخت سود تسهيلات زياد نيستند. ويژگي ديگر اين مخاطبين آن است که به علت داشتن تجربه مديريتي کم  نياز به کمک نهادهاي واسط مانند پارک هاي فناوري، مراکز رشد، مراکز کارآفريني دانشگاهي و همچنين شتاب دهنده هاي کسب و کار دارند. بسياري از اين شرکت ها که در استان هاي ديگر کشور قرار دارند نياز به حمايت هاي ويژه دارند که بر اين اساس ضروري بود که تمهيدات ويژه اي براي آنها انديشيده شود. براي رفع اين معضل  مقرر شد که در چهارچوب يک تفاهم نامه  نوآورانه با صندوق کارآفريني اميد زمينه هاي جديدي براي اشتراک منابع تحت اختيار وزارت ارتباطات و صندوق مذکور فراهم آيد. در اين راهکار جديد براي اعطاي تسهيلات قرض الحسنه و با تضامين آسان شده براي مخاطبين زير نيز فراهم آمد:
1. شرکت هاي نوپاي تحت پوشش پارکها، مراکز رشد و دانشگاه ها (تا سقف 100 ميليون تومان با داوري مشترک شوراهاي فني نهادهاي مذکور و کارگروه ويژه در وزارت)،
2. شرکت هاي نوپاي مستقر در شتاب دهندههاي استاني مورد تاييد (متناسب با سرمايه گذاري شتاب دهندههاي ذيربط و تا سقف 30 ميليون تومان)،
3. توليد کنندگان نرم افزارهاي تلفن همراه اعم از اشخاص حقيقي و حقوقي (تا سقف 15 ميليون تومان و با داوري تخصصي در کارگروههاي استاني)،

از آنجا که تداوم حضور مؤثر وزارت ارتباطات در مجامع و اتحاديه هاي بين المللي و حضور موثر در نمايشگاههاي بين المللي در دستور کار آن معاونت قرار دارد، امسال و پس از سالها ايران به صورت پاويون در نمايشگاه آي تي يو در تايلند حضور يافت، در اين خصوص توضيح فرماييد.

بلي، امسال خوشبختانه اين امکان فراهم شد که شرکتهاي ايراني حضور پررنگتر و نسبتا موفقي را در نمايشگاه آي تي يو داشته باشند. طبق گزارش هايي که بنده از همکاران خود دريافت کردم خوشبختانه مذاکرات موفقي هم اتفاق افتاده و قراردادهايي هم منعقد شده است که جاي خوشحالي دارد. از همکاران شما هم که براي برقراري ارتباطات زحمت کشيدند لازم است تشکر نمايم.

يکي از برنامه هاي کلان تحت مديريت آن معاونت، ايجاد و راه اندازي کريدور فناوري اطلاعات و ارتباطات است، در راستاي ايجاد اين کريدور تا کنون چه اقدامات و تقسيم وظايفي صورت گرفته و چه بخشهايي در اجراي اين پروژه سهيم شده اند و در نهايت طي برنامه اجرايي تا چه زماني شاهد بهرهبرداري از اين پروژه خواهيم بود؟

کريدور فناوري اطلاعات و ارتباطات از دو پهنه فيزيکي خاص تشکيل مي شود. يکي شهرک بين المللي پيام واقع در منطقه ويژه اقتصادي پيام و ديگري پارک فناوري اطلاعات واقع در اتوبان کرج خواهد بود. مطالعات اقتصادي براي جذب سرمايه گذاري خارجي در منطقه ويژه اقتصادي پيام و با همکاري شهرک علمي و تحقيقاتي اصفهان و در تعامل تنگاتنگ با مديريت شرکت پيام و مشاورين تراز اول بين المللي از کشور سنگاپور در حال انجام است. فاز اول اين مطالعات اقتصادي با هدف ارزيابي ظرفيت هاي منطقه ويژه پيام و ميزان آمادگي ساير زيرساختهاي قانوني و مقرراتي کشور براي جذب سرمايه بين المللي در آن منطقه به اجرا گذارده شده است. انتظار مي رود با پايان يافتن اين مرحله و تا يک ماه ديگر، نتيجه مذاکرات اوليه با مقامات اجرايي بلند پايه بعضي از شرکت هاي بزرگ و فناور بين المللي در جهت افزايش شناخت طرفين از ظرفيتهاي همکاري آتي در اختيار وزارت متبوع قرار گيرد.
شرح خدمات فاز دوم قرارداد که به مدت 9 ماه انجام خواهد شد، با هدف ايجاد رويکرد مشترک و همگرايي عملي بين ذينفعان دولتي و غير دولتي ايراني در جهت توسعه اقتصادي منطقه ويژه پيام در دست تدوين است. نتايج قابل انتظار از فاز دوم قرارداد شامل تهيه طرحهاي راهبردي کسب و کار و همچنين طرح جامع فيزيکي منطقه بوده که در نهايت به صورت برنامه هاي سرمايه گذاري دقيق از طريق مشاوران شناخته شده و معتمد بين المللي به سرمايه گذاران برگزيده ايراني و خارجي ارايه خواهد شد. تصوير کلان پيش بيني شده براي منطقه پيام شامل ايجاد يک محيط جذاب براي زندگي و کار با کيفيت و اشتغال زايي تخصصي از طريق جذب سرمايه و تکنولوژي خارجي و ايجاد همکاريهاي هم افزايانه با شرکتهاي فناور ايراني است.

در مورد پارک تجاري فناوريهاي پيشرفته فاوا بايد عرض کنم که چهره جهان در حال يک تغيير بنيادي است. ديسيپلين هاي مختلف علمي، مهندسي، هنري، پزشکي و علوم انساني در حال يک همگرايي و هم افزايي بي سابقه به سوي خدمت بيشتر به جامعه بزرگ بشري و رفع مشکلات و معضلات زندگي آنها و حفظ محيط زيست و تحقق توسعه پايدار هستند. جهان سالهاست که عملا وارد عصر اينترنت اشياء (IOT)  شده است. همگرايي بين نرم افزارها، سخت افزارها و محيطهاي فيزيکي و موجودات زنده چهره آينده جهان را به کلي زير و رو خواهد کرد. فناوريهاي آينده براي ايجاد يک سيستم تعاملي جامع و همه گير در حال گسترش است. مطالعات موسسات اقتصادي جهان نشان ميدهد که هم کشورهاي در حال توسعه و هم کشورهاي پيشرفته به نسبتهاي متعادلي از هزاران ميليارد دلار ارزشي که در فضاي جديد ايجاد خواهد شد، بهره خواهند جست. تحقق اين امر، البته نيازمند دورانديشي و سرمایه گذاري هاي هوشمندانه است.

ايران يکي از کشورهايي است که تا حد زيادي استعداد بهره گيري از اين تکنولوژيهاي نوين را دارد. به عنون مثال، بسياري از مناطق کشور ما در معرض سيل، خشک سالي، آتش سوزي جنگلهاي انبوه و يا زلزله است. فناوريهاي IOT، راهکارهاي مهمي را براي پايش سنسوري محيط زيست، کنترل بلاياي طبيعي و مديريت هوشمندانه منابع آب و انرژي فسيلي و تجديد پذير خواهد داشت. کارخانه ها، ميدان هاي استخراج نفت و گاز، پالايشگاهها، سيستمهاي حمل و نقل زميني و دريايي و بنادر، سيستمهاي پايش سلامت و خانههاي هوشمند از ديگر زمينههايي است که به شدت استعداد بهره گيري از فناوريهاي آتي IOT در ايران را خواهند داشت.

ايران با داشتن زيرساختهاي دانشگاهي پيشرفته در کليه حوزههاي علوم و مهندسي و ICT، قابليت بسيار خوبي براي مشارکت در ايجاد و توسعه مباني نرم افزاري، سخت افزاري و دانشي در اين حوزه را داراست، البته من آگاه هستم که چالشهاي علمي و تخصصي تحقق اين آينده روشن، اگرچه زياد ولي قابل مديريت است. برخلاف گذشته که برنامه نويسان و توليد کنندگان نرم افزار در کنار يک کامپيوتر شخصي نشسته و کار خود را به خوبي انجام ميدادند، برنامه نويسان آينده بايد در تعامل با سنسورهاي منصوبه در محيطهاي فيزيکي واقعي، شبکه هاي بي سيم تجميع داده ها، ميان افـــزارهاي (middle-wares) ذخيره سازي و پالايش دادهها، سيستمهاي پردازش سريع و ابري و امثال آن کار خود را انجام دهند. يکي از وظايفي که بر عهده دولت هاي توسعه گراست، سرمايه گذاري بر روي شهرک هايي است که چنين محيطهاي حمايتي پيشرفت هاي را به عنوان پشتيبان توليدکنندگان راه حلهاي جامع IOT و در قالب بسترهاي آزمايشگاهي محيطگرا (environment-oriented test beds) براي تحقق ايده هاي نوآورانه در اختيار دانشگاهها، بخش خصوصي و ساير توليد کنندگان ايراني و بينالمللي در حوزههاي مختلف بازار IOT قرار دهند. کسب و کارهاي ارزش افزاي آينده در نبود چنين امکاناتي هرگز به وجود نخواهند آمد.

ما مصمم هستيم تا با کمک بخش خصوصي پيشرو در ايران و با همکاري و صاحب نظران بين المللي يک پارک فناوري پيشرو براي توسعه شرکت هاي ايراني فعال در زمينه هاي آينده ساز (مانند IOT، Big Data، 5G و غيره) در محل فعلي سايت امام سجاد (ع) تاسيس نماييم. فرايندهاي مطالعاتي و عمراني اوليه در اين سايت آغاز شده و اميد است که در آينده نزديک کارهاي مطالعاتي و عملياتي براي نصب تجهيزات و امکانات برتري بخش در اين پارک آغاز گردد.

انتهای پیام