به گزارش نسل چهارم، دکتر علی اکبر جلالی، استاد دانشگاه علم و صنعت ایران در بخش تحلیل ویژه‌ی شماره دوم ماهنامه نسل چهارم، نوشته است: "از سال 1990 میلادی که اینترنت و کاربردهای فناوری اطلاعات مانند ابزارهای چندرسانه ای، شبکه های اجتماعی، رسانه های دیجیتالی، تجارت الکترونیک، دولت الکترونیک و سایر کاربردهای این حوزه همگانی شد و استفاده از ماهواره و ابزارهای پیشرفته دسترسی مانند تبلت ها و تلفن هوشمند با پهنای باند زیاد زمینه ارتقاء دانایی جوامع را فراهم نمود، بحث مهم جهانی شدن شکل جدیدی گرفت و کشورهای جهان به دو گروه تقسیم شدند.
گروه اول کشورهایی را شامل می شود که فضای مجازی را درک کردند و با آینده نگری جهانی شدن را پذیرفتند و توانستند در زمان بسیار کوتاه از این فضای پرفرصت بهره مند شوند. کشورهایی مانند چین، مالزی، سنگاپور، کره جنوبی، امارات متحده عربی و بعضی از کشورهای در حال توسعه دیگر به همراه کشورهای توسعه یافته مانند کشورهای عضو اتحادیه اروپا، ژاپن و آمریکا که در این بخش قرار دارند. بطور مشخص کره جنوبی و مالزی محور اصلی برنامه های توسعه کشورهایشان را فناوری اطلاعات و ارتباطات قرار دادند و کشورهایشان را توسعه دادند و زندگی مردم خود را ارتقاء بخشیدند.
گروه دوم کشورهایی بودند که جهانی شدن را تهدید تلقی کردند و آن را نپذیرفتند، آن را ابزار جدید سلطه بعضی از کشورهای خاص دانستند و با محدود کردن دسترسی مردم به اینترنت، تعاملات جهانی و ابزارهای ارتباطی و کاربردهای متنوع فضای سایبر از فرصتهای آن استفاده نکردند. ایران متاسفانه در این گروه قرار دارد و تا این اواخر قاطعیت لازم را برای پذیرش و یا عدم پذیرش جهانی شدن از خود نشان نداده است.
طبق آمارهای جهانی شدن (2014 KOF Index of Globalization) ، در سال 2014 میلادی جایگاه ایران در شاخص پذیرش جهانی شدن بین 181 کشور جهان 156 بوده است که نشان می دهد ایران جهانی شدن را نپذیرفته است. طبق همین آمار جایگاه ایران در موضوعات مرتبط با مسائل اجتماعی جهانی شدن 146 در تاثیرگذاری اقتصادی جهانی شدن 150 و در تاثیرگذاری سیاسی جهانی شدن رتبه 91 را بین 181 کشور جهان دارد. بنابراین بطور یقین در برنامه ریزیهای توسعه ایران، جهانی شدن حداقل تا سال 2014 میلادی و در طول پنج برنامه پنج ساله توسعه کشور مورد توجه نبوده است.
اما با توجه به سیاستهای کلی برنامه پنج ساله ششم کشور، ابلاغی مقام معظم رهبری، که شامل 8 محور و 80 بند است، خوشبختانه به این مساله توجه شده و فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از 8 محور توسعه کشور قرار گرفته است. همینطور، یکی دیگر از 8 محور اصلی برنامه پنج ساله ششم توسعه کشور، فناوری است. از آنجا که 80 درصد زندگی بشر تا سال 2020 میلادی به فناوری مرتبط خواهد شد، این محور نیز کلیدی و مهم است و میتواند در کنار محور فناوری اطلاعات و ارتباطات، 25 درصد بودجه ملی برنامه پنجساله ششم توسعه کشور را در این دو مسیر قرار دهد.
بنابراین اگر ایران جهانی شدن را بپذیرد، فناوری اطلاعات و ارتباطات و فناوریهای کلیدی دیگر را محور توسعه قرار دهد و توافقنامه فرجام با کیفیت اجرا شود، نه تنها ایران جایگاه قدرت منطقهای سنتی خود را از دید سیاسی حفظ خواهد کرد بلکه میتواند جایگاه جدیدی به نام هاب اقتصادی منطقه نیز در سطح منطقهای و جهانی داشته باشد.
اینک که سیاستهای کلی برنامه پنج ساله ششم فرصت های منحصر بفردی را برای محور قرار دادن فناوری اطلاعات و ارتباطات فراهم کرده و در 80 بند آن بصورت روشن و یا ضمنی جهانی شدن پذیرفته شده است و مسیر آن با پذیرش توافقنامه فرجام در حال هموار شدن است، سوال اصلی این است که چگونه و با چه ابزاری میتوان فضای لازم را با استفاده از کاربردهای فناوری اطلاعات برای ارتقاء فضای کسب و کار در سطح ملی و بینالمللی توسعه داد و اقتصاد کشور را بهبود بخشید؟
بنظر بنده با پذیرش جهانی شدن، استفاده از شبکه های اجتماعی و رسانه های اجتماعی و مشاغل دانشبنیان میتوان به بخش قابل ملاحظه ای از چالشهای امروز کشور در حوزهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی غلبه یافت.
به عنوان یک مثال مشخص، اگر تاثیر سیاسی شبکه های اجتماعی و رسانه های اجتماعی به وضعیت اطلاع رسانی مذاکرات ایران با کشورهای 5+1 را بررسی کنیم متوجه اهمیت این شبکه ها می شویم. در شروع جلسات مذاکرات کشورهای 5+1 و آقای دکتر ظریف به عنوان سرپرست گروه ایرانی، فیس بوک به عنوان موثرترین ابزار ارتباطی و یک شبکه اجتماعی پیامرسان فعال تلقی می شد. اگر به گوگل ترند مراجعه شود و کلمه دکتر ظریف جستجو شود مشخص می گردد که در شروع مذاکرات نزدیک به دو میلیون نفر از آمریکای ها به صفحه فیس بوک دکتر ظریف سر زدهاند، این اتفاق و حساسیت آمریکائیها در هیچ موضوع دیگری مرتبط با ایران وجود نداشته است.
بطور قطع و یقین، پیامهای تیم مذاکره کننده و اخبار مستقیمی که آنها در شبکه های اجتماعی در طول مذاکرات مطرح کردند تاثیر بسیار بیشتری از رسانههای دیگر مانند تلویزیون ملی ایران که اخبار منتخب شده را ارائه می کرد داشته است. امروز نیز اگر بخواهیم در پسا تحریم از فشارهای اقتصادی کم کنیم و به عنوان کشور تاثیر گذار در جهان باشیم باید نهایت تلاش خودمان را در شبکه های اجتماعی انجام دهیم و با تولید محتوای مناسب، برنامه های خودمان را در شبکه های اجتماعی توسعه دهیم و انفعالی عمل نکنیم. باید از فرصت های منحصر بفرد شبکه های اجتماعی جهانی استفاده کرد تا از توافق برجام به نفع منافع ملی و ارتقاء زندگی شهروندان استفاده نماییم.
چرا شبکه های اجتماعی، رسانه های اجتماعی و ابزارهایی مانند پیام رسانهای چند رسانه ای مانند واتس آپ، فیسبوک، QQ Mobile، ویچت، اسکایپ، وایبر، لاین، KiK، بلک بری، KakaoTalk، oovoo، دی دی، تانگو، نیم باز، تلگرام، اینستاگرم، یاهو مسنجر و بسیاری از پیامرسانها بینالمللی دیگر با سرعت توسعه یافتهاند و مورد استقبال مردم در نواحی مختلف جهان قرار گرفتهاند؟
زیرا این ابزارها دارای پتانسیل بسیار زیاد می باشند، بسیاری از کاربران مسلط از آنها در حوزه کسب و کار استفاده می کنند و در فضای رقابتی که حاصل جهانی شدن است رشد می کنند و کسب خود را از سطح محلی به جهانی توسعه می دهند. توجه داشته باشیم که جهان آینده را همین پیام رسانها و شبکه های اجتماعی بصورت یک سیستم یکپارچه درخواهند آورد و تاخیر در درک مزایای آن و محدود ساختن توسعه آن صدمات جبرانناپذیری برای کشور به همراه خواهد داشت.
طبق آمارهای بدست آمده در ماه آگوست 2015 میلادی، واتس آپ بیشترین کاربران بهره بردار از پیام رسان های بین المللی را در یک ماه داشته است و فیس بوک مقام اول را ندارد. مطابق شکل 1 و شکل 2، که تعداد کاربران در طول یک ماه را نشان می دهد، متوجه می شویم که پیام رسان تلگرام جایگاه جهانی چندانی ندارد و حتی در آسیا از آن استفاده کمتری می شود، بنابراین تلگرام در مسیر جهانی شدن زیاد موثر نیست، اما در ایران بیش از 14 میلیون نفر از این پیام رسان استفاده غیر اقتصادی و مستقل از تعاملات جهانی می کنند.
پیشنهاد می شود یک پژوهش در حوزه شبکه های پیام رسان بین المللی با هدف پذیرش جهانی شدن و توسعه اقتصاد دانش بنیان و اقتصاد مقاومتی در چارچوب برنامه پنج ساله ششم توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و یا مرکز ملی فضای مجازی انجام شود تا مشخص گردد کدام پیام رسان می تواند بیشترین بازدهی را برای اقتصاد ایران داشته باشد و از نظر امنیتی هم نگرانی کمتری از پیام رسان های غربی، روسی و چینی وجود داشته باشد.
مطالعات اولیه بنده نشان می دهد پلتفرم پیام رسان لاین، با توجه به اینکه سرورهایش در ژاپن قرار دارند و در بحران سونامی ژاپن بهترین عملکرد را داشته و هم اکنون بیش از 50 میلیون ژاپنی از آن استفاده می کنند و تقریبآ همه امکانات سایر پیام رسان های بین المللی را دارد، شاید انتخاب بهتری نسبت به تلگرام از نگاه جهانی شدن برای کشور ما و همینطور از دیدگاه بحرانهای طبیعی مانند سیل، زلزله و طوفان باشد که آزمایش خود را در بحران طبیعی ژاپن، زمانی که برق و ارتباطات تلفنی قطع شده بود خوب پس داده است.
بنابراین با توجه به فرصتی که برنامه پنج ساله ششم توسعه کشور فراهم کرده است، مناسب است از شبکه های اجتماعی و پیام رسان های بین المللی در موارد ذیل استفاده شود:
انتهای پیام