صنعت فضایی سال‌هاست که به‌عنوان یکی از ارکان توسعه ملی و ابزاری راهبردی برای بهبود کیفیت زندگی بشر شناخته می‌شود. از پایش تغییرات اقلیمی و مدیریت منابع آب تا گسترش ارتباطات در دورترین نقاط، فناوری‌های ماهواره‌ای امروز بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره مردم جهان است. دکتر وحید یزدانیان، رئیس پژوهشگاه فضایی ایران که به مناسبت هفته جهانی فضا با نسل چهارم به گفت‌وگو نشست، تاکید دارد که بهبود معیشت مردم با فناوری‌های فضایی در اولویت است.
هفته جهانی فضا با شعار «زندگی در فضا»
رئیس پژوهشگاه فضایی ایران در تشریح شعار «زندگی در فضا» به عنوان شعار هفته جهانی فضا، گفت: این شعار نه‌تنها به دنبال تحقق زندگی در فضاست، بلکه به بهبود شرایط زندگی روی زمین از طریق فناوری‌های فضایی نیز توجه دارد.
دکتر وحید یزدانیان در گفت‌وگو با خبرنگار ما در گفت و گوی ویژه شماره 121 ماهنامه نسل چهارم به مناسبت هفته جهانی فضا، به تشریح شعار امسال در این هفته، یعنی «زندگی در فضا»، پرداخت.
وی با اشاره به اهمیت این شعار اظهار داشت: «موضوع زندگی در فضا، که به‌عنوان شعار هفته جهانی فضا انتخاب شده، با دقت و هوشمندی برگزیده شده و از دو منظر قابل بررسی است.»
یزدانیان افزود: «نخستین منظر این است که بشر سال‌ها و شاید قرن‌هاست که به دنبال استفاده از منابع خارج از کره زمین برای زندگی است. این ایده اکنون در قالب زندگی در ایستگاه‌های فضایی عملیاتی شده و حتی به امکان زیست در کرات دیگر نیز توجه دارد.
وی ادامه داد: منظر دوم، استفاده از فضا برای انجام ماموریت‌هایی است که زندگی روی زمین را بهبود می‌بخشد. هدف تنها انتقال زندگی بشر به خارج از زمین نیست، بلکه انجام ماموریت‌های فضایی برای ارتقای کیفیت زندگی روی زمین است.»
وی در ادامه به نقش ایستگاه‌های فضایی اشاره کرد و گفت: «ایستگاه‌های فضایی وظایفی مانند رصد طوفان‌های خورشیدی، تابش‌های کیهانی و انجام سنجش‌هایی برای مقابله با ابرچالش‌های زمین را بر عهده دارند. این فعالیت‌ها به مدیریت بهتر چالش‌ها و افزایش رفاه و آسایش بشر روی کره زمین کمک می‌کند.»
رئیس پژوهشگاه فضایی ایران در پایان تأکید کرد که این شعار نه‌تنها به دنبال تحقق زندگی در فضاست، بلکه به بهبود شرایط زندگی روی زمین از طریق فناوری‌های فضایی نیز توجه دارد.
بهبود معیشت مردم با فناوری‌های فضایی در اولویت است تا اعزام انسان به فضا
رئیس پژوهشگاه فضایی ایران با اشاره به برنامه ۱۰ ساله صنعت فضایی کشور، گفت: در این برنامه که از اواخر سال ۱۴۰۱ آغاز شده، موضوع اعزام انسان به فضا پیش‌بینی شده و طبق برنامه‌ریزی، تا سال ۱۴۱۱ باید به این هدف دست یابیم، اما در حال حاضر، اولویت ما بهره‌گیری از فناوری‌های فضایی برای بهبود معیشت و زندگی روزمره مردم است.
یزدانیان در پاسخ به پرسشی درباره امکان دستیابی ایران به زندگی در فضا، اظهار داشت: «با توجه به دانش، تخصص و تلاش ایرانی، دستیابی به زندگی در فضا امکان‌پذیر است، اما پرسش اصلی این است که این هدف تا چه حد در اولویت قرار دارد. هر هدفی با صرف زمان و کوشش قابل تحقق است، اما اولویت‌بندی اهمیت بیشتری دارد.»
وی با اشاره به برنامه ۱۰ ساله صنعت فضایی کشور (۱۴۰۱-۱۴۱۰) افزود: «در این برنامه که از اواخر سال ۱۴۰۱ آغاز شده، موضوع اعزام انسان به فضا پیش‌بینی شده و طبق برنامه‌ریزی، تا سال ۱۴۱۱ باید به این هدف دست یابیم، اما در حال حاضر، اولویت ما بهره‌گیری از فناوری‌های فضایی برای بهبود معیشت و زندگی روزمره مردم است.»
وی توضیح داد: «ما باید از ظرفیت‌های فضایی برای مدیریت منابع آب، مقابله با خشکسالی، پایش محصولات کشاورزی، ایجاد ارتباطات پایدار در مناطق محروم و توسعه ماهواره‌های ناوبری استفاده کنیم. در حوزه ناوبری، حتی کشورهای پیشرو نیز گاه عقب‌مانده‌اند و ما نیز در این زمینه متمرکز هستیم.»
رئیس پژوهشگاه فضایی ایران درباره گام‌های بعدی، گفت: «پس از تحقق این اولویت‌ها و دستیابی به مدار ژئو، ایران وارد کلوپ ماموریت‌های فضایی خواهد شد. این شامل مشارکت در ایستگاه‌های فضایی مشترک با کشورهای دیگر است. در آن زمان، اعزام شهروند ایرانی به فضا برای انجام ماموریت‌های مشخص توجیه منطقی خواهد داشت و ما در این مسیر در حال پیشرفت هستیم.»
یزدانیان به یک خبر خوش هم اشاره کرد: «ما در توسعه منظومه‌های سنجشی و ارتباطی گام‌های مؤثری برداشته‌ایم. در چارچوب دیپلماسی فناوری که یکی از گفتمان‌های کلیدی وزارت ارتباطات در دولت چهاردهم است، همکاری‌های خوبی با کشورهایی مانند چین و روسیه آغاز شده و مذاکراتی برای تأمین و ساخت مشترک ماهواره‌های ارتباطی و سنجشی در جریان است. توان داخلی ما در حوزه ماهواره‌های سنجشی بسیار بالاست و از ظرفیت تولیدکنندگان داخلی به‌خوبی استفاده می‌کنیم. ان‌شاءالله طی دو تا پنج سال آینده، منظومه‌های ارتباطی و سنجشی خود را خواهیم داشت.»
این اظهارات نشان‌دهنده عزم جدی ایران برای پیشرفت در حوزه فضایی با تمرکز بر نیازهای ملی و همکاری‌های بین‌المللی است.
احتمال زندگی انسان در کرات دیگر، چندان دور از ذهن نیست
رئیس پژوهشگاه فضایی ایران درباره احتمال زندگی انسان در کرات دیگر، گفت: از منظر علم و فناوری، این موضوع چندان دور از ذهن نیست. ایجاد شرایط مشابه آب و هوایی زمین در محیط‌های دیگر، با توجه به پیشرفت‌های کنونی، امکان‌پذیر به نظر می‌رسد و بعید است که این ایده غیرممکن باشد.
یزدانیان، در پاسخ به این پرسش که زندگی در فضا به چه معناست؟ اظهار داشت: «زندگی در فضا به این معناست که بتوانیم شرایطی مشابه آنچه روی کره زمین برای زندگی وجود دارد، یا حداقل بخشی از آن را، در خارج از کره زمین فراهم کنیم.»
یزدانیان با اشاره به پرسش‌های رایج درباره دلایل عدم پرتاب فضانورد از سوی ایران، توضیح داد: «در گذشته، موضوع فضا در دوران جنگ سرد، رقابتی بین قدرت‌هایی مانند آمریکا و شوروی بود، اما امروز، پرتاب انسان به فضا دیگر صرفاً جنبه نمایشی یا رقابتی ندارد. فضانوردان برای انجام ماموریت‌های مشخص به فضا اعزام می‌شوند. بسیاری از این افراد تکنسین‌های فنی هستند که در ایستگاه‌های فضایی فعالیت‌هایی مانند تعمیر و بهینه‌سازی تجهیزات، بررسی وضعیت لایه اوزون، یا مطالعه اثرات طوفان‌های خورشیدی بر زندگی زمینی را انجام می‌دهند.»
وی افزود: «ایستگاه‌های فضایی به منظور ارتقای رفاه و آسایش بشر طراحی شده‌اند و فضانوردان برای انجام ماموریت‌های مشخص به این ایستگاه‌ها اعزام می‌شوند. این ماموریت‌ها نشان‌دهنده تغییر مفهوم زندگی در فضا از یک نمایش به یک فعالیت هدفمند و ماموریت‌محور است.»
رئیس پژوهشگاه فضایی ایران در ادامه به دو جنبه اصلی زندگی در فضا اشاره کرد: «اولین جنبه، شبیه‌سازی شرایط زندگی در کرات دیگر یا ایستگاه‌های فضایی است تا امکان تداوم حیات در محیط‌های خارج از زمین فراهم شود. جنبه دوم، انجام ماموریت‌های فضایی است که زندگی روی زمین را آسان‌تر، راحت‌تر و ایمن‌تر می‌کند.»
یزدانیان درباره احتمال زندگی انسان در کرات دیگر نیز گفت: «از منظر علم و فناوری، این موضوع چندان دور از ذهن نیست. ایجاد شرایط مشابه آب و هوایی زمین در محیط‌های دیگر، با توجه به پیشرفت‌های کنونی، امکان‌پذیر به نظر می‌رسد و بعید است که این ایده غیرممکن باشد.»
این اظهارات نشان‌دهنده رویکرد علمی و آینده‌نگر ایران در حوزه فناوری فضایی و تلاش برای همگام‌سازی با پیشرفت‌های جهانی در راستای بهبود کیفیت زندگی بشر است.
انتهای پیام